STILLEVENS IN DE SCHILDERKUNST

Door de jaren heen blijven stillevens in de schilderkunst een zeer sterk gewaardeerd onderwerp. Van Rachel Ruysch tot Pablo Picasso en van Caravaggio tot van Gogh, telkens wordt het stilleven weer op een andere manier, of door een andere stroming weergegeven. Je zou bijna kunnen zeggen dat stillevens zo oud zijn als de weg naar Rome. In dat geval zit je er namelijk niet heel ver naast, want zelfs de oude Romeinen schilderde al stillevens. Zoals de stillevens die bewaard zijn gebleven op de muren van Pompeï.

Uiteraard reikt het stilleven niet alleen maar tot bloemen, maar werden in de loop van de eeuwen ook steeds meer stilevens van eettafels gemaakt. Soms nog staand in de keuken zelf, of soms al uitgeserveerd op tafel.
Het schilderij van Victora Fantin-Latour is hier een heel mooi 19^e eeuws voorbeeld van. De afgebeelde objecten uit dit zeer fijn geschilderde stilleven lijken werkelijk zo van de tafel gepakt te kunnen worden. De appels, de noten en zeker de brioche doen de aanschouwer watertanden.
Het rozenblaadje rechts lijkt bijna van de tafel te waaien bij een openslaande deur.
De briljant aangebrachte lichtweerkaatsing en de spiegeling van het zilveren suikerpotje complementeren dit gevoel van ‘aanraakbaarheid’.

Victoria Fantin Latour Dubourg - coin du table - Liquid Sky Gallery -G

G.J.J van de Sande Bakhuyzen - bloemen in een bos - tumb

De meeste mensen zullen bij het woord ‘stilleven’ echter aan de typische bloemstillevens denken. Vaak ook aan de pronkstillevens uit de 17^e eeuw, die rijkdom en weelde moesten uitstralen. Vooral in de 19^e eeuw werd echter veel geëxperimenteerd met de enscenering van het onderwerp.
Iets wat naar voren komt in het hier afgebeelde schilderij van Gerardine van de Sande Bakhuyzen. In plaats van een bloemboeket af te beelden op een tafel of op een sokkel kiest zij ervoor om zelfs de gehele vaas weg te laten en de bloemen te schilderen op een bosgrond. Hierdoor lijkt het alsof ze daar argeloos zijn achtergelaten, of juist heel toevallig daar zomaar verzeild zijn geraakt.
Dit geeft gelijk veel meer spanning aan het onderwerp. De aanschouwer ziet in eerste instantie namelijk alleen de meesterlijk weergegeven en zeer opvallende roze en gele heesterrozen in het midden. Pas in tweede instantie ziet men de licht vreemde, maar juist weer natuurrijke omgeving van het boeket.

Nog wat verder in de geschiedenis is de grote invloed die Vincent van Gogh had op de schilderkunst ook duidelijk waar te nemen waar het om het stillevengenre gaat. Niet alleen mensen maar zelfs objecten, of in dit geval bloemen, worden vanaf dat moment weergegeven alsof ze een eigen identiteit en karakter hebben.
Een voorbeeld hiervan is te zien in het hiernaast afgebeelde werk van Johannes van der Kooij.
De afgebeelde Primula’s lijken een sterk en trots karakter te hebben. Ze zijn krachtig en strak weergegeven. Vooral de bloemen die het hoogst reiken lijken trots voor zich uit te kijken. Dit beeld wordt gecomplementeerd door de strak en hard weergegeven stenen bloempot.